İnsanlık olarak kendimiz dışındaki canlılara karşı farklı tutumlarımız var. Örneğin vejetaryenlik son yıllarda büyük bir trend haline geldi çünkü pek çok insan karnını doyurmak için başka bir canlıyı öldürmek istemediğine karar verdi. Tabii burada bunun tartışmasını yapmayacağız ancak konuyu getirmek istediğimiz bir nokta var: Böcekler.
Etrafta ‘deli dana’ gibi dolaşan, amaçsızca ve robotik bir şekilde hareket eder gibi görünen böcekler, pek çok insan için belki de öldürmesi en ‘meh’ dedirten canlıdır. Çoğu kişi böcek gördüğünde tereddüt etmeden ezer geçer. Birazdan sizinle paylaşacağımız bilgiden sonra bir böceği öldürmeden önce iki kere düşünmek isteyebilirsiniz.
Böcekler de insanlar kadar acı çekiyormuş
Nosisepsiyonun (kimyasal yanmaların, kesiklerin ve darbe sonucu oluşan yaraların veya uyarıların sinir sistemi tarafından algılanması) hayvanlarda çeşitli fizyolojik ve davranışsal tepkileri tetiklediği keşfedildi, bunlardan biri de acı çekme algısı.
2019’da deneyler yapmaya başlayan bir araştırma ekibi, yaygın olarak incelenen meyve sineği Drosophila’nın bacağı koptuktan sonra kronik acı belirtileri gösterdiğini ortaya çıkardı. Meyve sineği tamamen iyileştiğinde, meyve sineğinin kontralateral bacağının aşırı duyarlı hale geldiğini keşfedildi.
Anatomik olarak böceklerin beyinden sinir kordonlarındaki zarar verici dokunmaya karşı savunma tepkilerinin kaynaklandığı kısma inen nöronları vardır. Mesela domates kurdu böceği yaralandıktan sonra kendisini tımarlamak gibi acıyı hafifletme davranışları bile sergiliyor.
2019’da bu konuya dair araştırmalara başlayan ekip, yaptığı yeni açıklamada “Böceklerin büyük olasılıkla davranışsal, moleküler ve anatomik sinirbilim kanıtlarına dayanarak nosisepsiyon üzerinde merkezi sinir kontrolüne sahip olduğunu savunuyoruz. Bu da böceklerin de acı çektiği konusundaki düşüncemizi güçlendiriyor” diyor.
Böcekler geniş ve çeşitli bir grup olduğu için nosisepsiyon düzenlemelerinin karmaşıklığının ve potansiyel acı duygularının da aralarında büyük ölçüde farklılık göstermesi de olası bir durum. Yani her böcek aynı derecede acı çekmiyor olabilir, hatta bazıları hiç acı çekmiyor olabilir. Ancak şimdi acı çektiklerinin farkında olduğumuzdan dolayı üzerlerinde deney yapma fikri, etik sorunları da beraberinde getiriyor.
